Chợ Cổ Cần Thơ Xưa Và Nay

Tọa lạc trên đường Hai Bà Trưng, ngay trung tâm công viên bến Ninh Kiều của phường Cái Khế quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ, Chợ Cổ Cần Thơ là một biểu tượng của linh hồn nơi đô thị, nơi chứng kiến từng thời kỳ thịnh suy của dân tộc và quá trình phát triển của vùng đất Tây Đô. Ngôi chợ này giữ một vị trí phong thủy cực kỳ đắc địa "tiền lộ, hậu sông", phía trước đối diện đường Hàng Dừa và các dãy phố đồ sộ, mặt sau hướng ra ôm lấy dòng Hậu giang hiền hòa. Điều này đã góp phần khiến nơi đây trở thành chốn ngoạn cảnh bậc nhất tại Cần Thơ.

LỊCH SỬ

Trải qua hơn 100 năm hình thành và phát triển, chợ cổ Cần Thơ đã khoác lên mình những dáng vóc, và những tên gọi khác nhau, thể hiện rõ sứ mệnh quan trọng của nó: là đầu mối giao thương chiến lược khắp Nam Kỳ lục tỉnh, và gắn liền với nếp sinh hoạt thuở xưa của người dân nơi đây từ những năm đầu thế kỷ XX.

Theo dấu son thời gian, từ ngày đầu khởi công xây dựng vào những năm 1915, ngôi chợ này vốn có cùng thâm niên với các ngôi chợ lớn như chợ Bến Thành, chợ Bình Tây hàng trăm năm tuổi. Tại thời điểm đó, chợ cổ Cần Thơ là đầu mối giao thương hàng hóa bật nhất ở Nam Kỳ lục tỉnh với hàng loạt các dãy phố buôn bán dần dần mọc lên ngày càng đông đúc. Chính vì lý do này, chợ Lục tỉnh chính là tên gọi đầu tiên của chợ cổ Cần Thơ. Ngoài ra, xung quanh khu chợ này là những hàng dương xanh mát, chính vì thế nơi đây còn được người dân trong vùng quen gọi với tên gọi khác là chợ Hàng Dương.

Đến khoảng 40 năm sau thời điểm này, giai đoạn những năm (1950 – 1955), giao thông đường thủy phát triển cực thịnh, được xem là phương phức lưu thông và trao đổi hàng hóa chủ yếu. Nét văn hóa ghe xuồng được hình thành và dần thay thế những ngôi chợ sầm uất trên bờ. Thời kỳ hoàng kim của chợ Cổ Cần Thơ bước sang trang sử mới, nhường lại vai trò là trung tâm giao thương bậc nhất 6 tỉnh Nam Kỳ lại cho các khu chợ nổi nhộn nhịp bên đôi bờ của dòng Tiền Giang và Hậu Giang: chợ nổi Cái Bè (Tiền Giang), chợ nổi Trà Ôn (Vĩnh Long), chợ nổi Cái Răng và Phong Điền (Cần Thơ). Từ thời điểm này, cái tên chợ Lục Tỉnh dần dần bị mất đi và được thay thế bởi cái tên Hàm Dương, ngụ ý những gian hàng nhỏ lẻ và trên đất liền.

Tên gọi chợ Hàm Dương duy trì mãi cho đến năm 2005 thì chuyển sang giai đoạn khác. Do sự tàn phá của thời gian, ngôi chợ Lục tỉnh năm xưa bị xuống cấp nghiêm trọng, nhiều bộ phận không thể sử dụng được nữa. Chính vì thế, chính quyền thành phố Cần Thơ đã đầu tư những hạng mục với chi phí lên đến hàng tỷ đồng để trùng tu và xây dựng lại ngôi chợ theo nền tảng kiến trúc cũ với tên gọi mới là chợ Cần Thơ, nhằm đáp ứng nhu cầu giao thương, vừa giữ lại nét văn hóa chợ cổ của lục tỉnh thuở xưa. Ngôi chợ này còn được người dân trân trọng gọi là chợ cổ Cần Thơ bởi bề dày lịch sử hơn 100 năm của nó.

Ngoài tên gọi mang những giá trị lịch sử, chợ cổ Cần Thơ tại thời điểm này còn có một nhà lồng chuyên phục vụ khách tham quan với hàng loạt những món ăn, thức uống vô cùng hấp dẫn, cái tên chợ lồng Cần Thơ cũng xuất hiện một cách mộc mạc và dễ gần như tính cách của con người nơi đây vậy. Những năm sau đó (cụ thể là 2010), với vị trí quan trọng nằm ngay bên cạnh Bến Ninh Kiều, khi du lịch Cần Thơ dần dần dành được vị thế trên bản đồ du lịch cả nước, tuyến phố đi bộ, khu ẩm thực, khu chợ đêm và khu vực bán đồ lưu niệm tại khu vực biểu tượng của thành phố Cần Thơ - Bến Ninh Kiều này được đầu tư phát triển mạnh mẻ, nhằm thúc đẩy nét văn hóa du lịch và thế mạnh của mảnh đất này. Cái tên chợ đêm Cần Thơ cũng dần xuất hiện.

Qua hơn 100 năm lịch sử, kể từ thời điểm thời điểm bị thực dân Pháp chiếm đóng cho đến khi đất nước được hoàn toàn giải phóng, chợ cổ Cần Thơ những đã sở hữu đến 6 tên gọi khác nhau, mỗi tên gọi gắn liền với từng thời kỳ, những giai đoạn lịch sử khác nhau, và với văn hóa chợ độc đáo của dân tộc. Từ thời kỳ cực thịnh như một trung tâm giao thương chính của vùng với tên gọi chợ Lục tỉnh, đến Hàm Dương khi mất vị trí trọng yếu do sự ra đời của tuyến đường thủy, và sau đó là chợ Cần Thơ, chợ cổ Cần Thơ, chợ Lồng Cần Thơ và chợ đêm Cần Thơ.

KIẾN TRÚC – GIÁ TRỊ DU LỊCH

Không chỉ nổi tiếng bao đời nay với tuổi đời hơn 100 năm, Chợ cổ Cần Thơ là một công trình vô cùng độc đáo, đầy thu hút, và được mệnh danh là ngôi chợ có lối kiến trúc đẹp nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Đây chính là nét đặc trưng của kiến trúc Pháp hòa lẫn phong cách Việt đầy tinh tế. Mặc dù không giữ được vị trí trung tâm giao thương sầm uất của toàn bộ khu vực lục tỉnh Nam Kỳ như ngày trước, nhưng ngôi chợ này vẫn giữ được nét bề thế, nét cổ kính uy nghi, vẹn nguyên lối kiến trúc cũ như những năm đầu khởi dựng. Với tổng diện tích 1.723m2, kiến trúc bên trong ngôi chợ trăm năm tuổi này là điểm nhấn đặc biệt thu hút khách du lịch đến khám phá vẻ đẹp cổ kính nơi đây với trần công, mái lợp theo kiểu âm dương đầy tinh tế, không gian rộng, hài hòa, mang nét đặc trưng của vùng đất miền Tây sông nước.

Chợ Cổ Cần Thơ cùng với bến Ninh Kiều đang nắm giữ một vai trò quan trọng trong bộ mặt du lịch của thành phố Cần Thơ, là cầu nối và điểm nhấn giới thiệu nét đặc trưng của văn hóa miền Tây sông nước và của du lịch Việt Nam đến bạn bè quốc tế. Bên trong chợ là hệ thống của 80 kiosque, vốn là nơi trưng bày các loại hàng hóa, các mặt hàng mỹ nghệ truyền thống và 20 kiosque chuyên phục vụ các mặt hàng nông sản, thủy sản qua chế biến của Nông trường Sông Hậu. Trong bầu không khí mát rượi của dòng Hậu Giang nên thơ, những gian hàng ẩm thực về đêm đầy thu hút, những món ăn đặc sản của vùng đất miền Tây với ngập tràn chè, sinh tố, bánh, há cảo, bún mắm, cơm tấm, bánh tầm bì, bánh lọt, bánh mì.. sẽ là một trong những lựa chọn lý tưởng cho bất kỳ những du khách đam mê ẩm thực nào khi đến với ngôi chợ cổ trăm năm lịch sử này.

Tại đây, du khách có thể đắm chìm trong không gian văn hóa sầm uất tại một trung tâm buôn bán từng vô cùng tấp nập trên bến dưới thuyền trong lịch sử dân tộc và chọn mua những sản phẩm giá trị, từ trang phục đầy màu sắc, vật dụng sinh hoạt, nón lá, giỏ đeo, mỹ nghệ truyền thống đến những mặt hàng nông sản. Nơi đây là địa điểm rất được lòng du khách muôn phương, đặc biệt là khách Tây, đến để tham quan và mua sắm những món đồ lưu niệm khá đặc trưng của người dân vùng đất phía nam của dải đất hình chữ S. Đến đây, du khách có thể đi dọc theo không gian thoáng đãng bên bờ sông Hậu, ngắm dòng sông Hậu hiền hòa ngày đêm âm thầm điểm tô cho vùng đất Tây Đô vẻ đẹp khoan khoái bình yên sau những giai đoạn dài của lịch sử và để khám phá nét văn hóa cổ xưa còn tồn tại từ bao đời nay qua những món hàng đầy thu hút, vừa mang dáng dấp của nét hiện đại vừa pha lẫn những mặt hàng đậm nét văn hóa miền Tây. Hoặc bình yên ngắm khung cảnh trời xanh mây trắng, những nhánh lục bình trôi lênh đênh theo từng con nước tại hàng ghế phía sau chợ.

Có thể nói, chợ cổ Cần Thơ là một nét văn hóa mang nét đặc trưng của vùng sông nước Nam Bộ, gắn liền với biết bao thế hệ qua các giai đoạn và thời kỳ lịch sử. Những giá trị truyền thống và cổ xưa của một địa điểm du lịch hấp dẫn sẽ được giữ gìn qua năm tháng để du khách năm châu có thể tìm về mà thả hồn mình vào những nét mộc mạc, chân phương của cư dân vùng châu thổ đồng bằng sông Cửu Long.